Nieprawidłowy zgryz nie powinien być lekceważony przez pacjenta, ponieważ może on doprowadzić do wielu powikłań zdrowotnych. Pomimo iż najczęściej leczeniu wad zgryzu poddają się osoby młode i dzieci, nie ma przeciwwskazań do tego, by założyć aparat ortodontyczny w późniejszym wieku. Obecnie obserwuje się, że wielu dorosłych również postanawia zawalczyć o swój piękny i zdrowy uśmiech. Nigdy nie jest więc za późno na wizytę w gabinecie ortodontycznym!
Jednak przed pierwszą konsultacją z ortodontą mamy zazwyczaj wiele pytań. Jak dokładnie przebiega leczenie ortodontyczne i jaki aparat ortodontyczny wybrać? Czy zakładanie aparatu boli? Ile czasu powinniśmy nosić aparat na zęby? Poniżej znajdziesz odpowiedź na te i wiele innych pytań! Sprawdź!
Wady zgryzu – przyczyny
Przyczyn wad zgryzu może być naprawdę dużo. Podzielić należy je na wady zgryzu wrodzone oraz nabyte. Te pierwsze powstają wskutek dziedziczenia lub działania niepożądanych czynników zewnętrznych jak na przykład niedobór kwasu foliowego w okresie prenatalnym. Do nabycia wad zgryzu dochodzi natomiast w okresie dziecięcym. Przyczyną może być szybka utrata mleczaków, ssanie kciuka i smoczka, gryzienie kredek i ołówków, obgryzanie paznokci czy też różnego rodzaju urazy mechaniczne. Jeżeli wady zostaną wykryte w dzieciństwie (około 6 roku życia), nieprawidłowości można bardzo łatwo skorygować, a tym samym znacznie skrócić czas leczenia. Dlatego, jeżeli dziecko ma cofniętą lub wysuniętą brodę, szpary lub zbyt ciasno ułożone zęby, oddycha przez usta lub jego język nie pracuje poprawnie, warto zasięgnąć konsultacji ortodontycznej.
Do najczęściej spotykanych wad zgryzu należą:
- zgryz głęboki,
- zgryz krzyżowy,
- tyłozgryz,
- przodozgryz,
- zgryz otwarty.
Skutki nieleczonych wad zgryzu
Brak korekcji wady zgryzu u dzieci może powodować m.in. uszkodzenie zębów stałych, problemy w obrębie stawu skroniowo-żuchwowego, szybkie ścieranie się zębów, jak również problemy z żuciem i prawidłowym rozgryzaniem pokarmów. Zbyt odchylone zęby są znacznie bardziej narażone na urazy, a nieleczona wada zgryzu w dzieciństwie może prowadzić do pogorszenia stanu w późniejszych latach oraz zaniżenia samooceny pacjenta.
Nieprawidłowy zgryz u dorosłych powoduje problemy z utrzymaniem odpowiedniej higieny jamy ustnej, co wiąże się z rozwojem próchnicy oraz odkładaniem kamienia nazębnego. Taka sytuacja może doprowadzić nawet do chorób dziąseł, paradontozy, a nawet zaniku kości. Dodatkowo powikłaniem nieleczonej wady zgryzu może być zaburzenie funkcji stawu skroniowo-żuchwowego i mięśni, a także uszkodzenia błon śluzowych w jamie ustnej, warg i policzków. Czasami dochodzi również do powikłań ze strony układu nerwowego oraz układu pokarmowego.
Jak przebiega leczenie ortodontyczne?
Leczenie ortodontyczne składa się z kilku etapów. Najpierw ortodonta przeprowadza konsultacje z pacjentem. W tym czasie zaleca usunięcia kamienia nazębnego, jeżeli taki występuje i wyleczenie wszystkich zębów. Pacjent może również zapytać o nurtujące go kwestie. Jeżeli nie ma żadnych przeciwwskazań do leczenia, należy wykonać zdjęcia RTG – pantomograficzne i cefalometryczne. Teraz lekarz wraz z pacjentem wykonuje plan leczenia i pobiera odciski na modele diagnostyczne. W następnej kolejności należy wybrać odpowiedni aparat ortodontyczny i zapoznać się z instrukcją postępowania i higieny jamy ustnej po założeniu aparatu.
Będąc już posiadaczem aparatu stałego lub innego, pacjent musi zgłaszać się na regularne wizyty do specjalisty, na których m.in. ocenia się postępy leczenia. Jeżeli uzyskamy już oczekiwany efekt, lekarz pobiera odciski na wykonanie modelu aparatu retencyjnego.
Po zakończeniu leczenia oraz zdjęciu aparatu następuje kolejny etap, który skupia się na utrzymaniu uzyskanych efektów leczenia. Pacjent otrzymuje aparat retencyjny. Wówczas również warto regularnie zgłaszać się do kontroli, w terminach wyznaczonych przez specjalistę.
Aparaty ortodontyczne – jaki aparat wybrać?
Kiedy wiemy już, że musimy poddać się korekcji zgryzu, zastanawiamy się jaki aparat ortodontyczny wybrać, by spełniał on nasze oczekiwania, a dodatkowo, byśmy czuli się w nim komfortowo. Nie ma jednak jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, jaki aparat wybrać, ponieważ decyzja ta zależy od wielu aspektów oraz od konkretnego pacjenta.
Tradycyjne aparaty ligaturowe – to aparaty stałe cieszące się największą popularnością. Tradycyjne aparaty stałe dzielą się jeszcze na te posiadające zamki metalowe, porcelanowe, kryształowe oraz mieszane.
Klasyczne aparaty stałe zbudowane są z zamków, które nakleja się na zęby objęte leczeniem za pomocą specjalnego kleju. Całość składa się też z drutu oraz specjalnych ligatur (gumek), dzięki którym drut jest sprawnie mocowany do zamków. Najczęściej spotyka się zamki z wysokiej jakości stali nierdzewnej, ale niektórzy pacjenci decydują się też aparaty ceramiczne, kryształowe lub porcelanowe, które są bardziej dyskretne, jednak znacznie droższe.
Pomimo że aparaty w wersji metalowej dla niektórych pacjentów bywają mniej estetyczne, często decydują się na nie z powodu mniejszych kosztów. Ciekawą opcją jest też wybór zamków mieszanych, np. zamki porcelanowe/kryształowe montowane w obrębie górnego łuku zębowego, a całość dopełniona jest metalowymi zamkami montowanymi na dolnym łuku zębowym. To nadal niezwykle dyskretny wybór, ale i mniej kosztowny.
Aparaty lingwalne – inaczej językowe, to aparaty ortodontyczne zakładane od wewnętrznej strony podniebienia (nie od przodu zębów, ale od ich tylnej powierzchni). Są niewidoczne, dlatego to idealne rozwiązania dla każdego, kto nie chce lub nie może pozwolić sobie na to, by stosować aparat stały metalowy czy też porcelanowy. Minusem takiego rozwiązania jest fakt, iż założenie aparatu tego typu może utrudniać nam dokładną wymowę. Zamki projektuje się oddzielnie dla każdego zęba. Odlewane są one ze stopu złota oraz irydu, co znacząco wpływa na ich koszt.
Aparaty samoligaturujące (aparaty bezligaturowe) – aparat samoligaturujący, jak sama nazwa wskazuje, nie wymaga stosowania ligatur (gumek). Jest droższy od aparatu ligaturowego i posiada mechanizm, który sam blokuje łuk, a dzięki temu nie wymaga dodatkowego zabezpieczenia. Aparat samoligaturujący mniej odstaje od zębów i jest niedużych rozmiarów, co sprawia, że nie drażni dziąseł i policzków w takim stopniu, jak może to robić aparat tradycyjny. Przyspiesza korektę wad zgryzu, a tym samym skraca czas leczenia. Dzięki niemu możemy zdecydować się na nieco rzadsze wizyty kontrolne.
Aparaty ruchome – alternatywą dla aparatu stałego są szyny prostujące. W tym przypadku korekcja następuje nie dzięki zamkom, ale z pomocą przeźroczystych nakładek ruchomych, które stosujemy według wskazań lekarza. Takie nakładki projektuje się indywidualnie do zgryzu pacjenta na podstawie cyfrowych wycisków oraz odlewa z przezroczystego tworzywa. Wydawałoby się, że to rozwiązanie idealne, ale sprawdzi się tylko u osób o mniej nasilonych wadach zgryzu.
Aparaty wyjmowane to również aparaty blokowe, które wykonuje się z płyty akrylowej oraz elementów wykonanych ze stali. Te części aparatu pozwalają nam kształtować łuki zębowe (poprzez rozszerzenie lub zwężenie).
To musisz wiedzieć!
- Aparaty ortodontyczne mogą zmienić nasze rysy twarzy, dzięki czemu opóźniają proces starzenia.
- Przeciwwskazaniem do założenia aparatu jest m.in. cukrzyca, nieustabilizowane zaburzenia gospodarki hormonalnej, niewyleczone stany zapalne i choroby w obrębie jamy ustnej, choroby obniżające odporność.
- Kobiety w ciąży powinny poczekać z założeniem aparatów stałych i ruchomych ze względu na konieczność wykonania zdjęć rentgenowskich oraz często wrażliwe i opuchnięte w tym okresie dziąsła.
- Cena aparatu może się wahać w zależności od wybranego modelu i materiału, koszt aparatu to od kilku do nawet kilkunastu tysięcy złotych za łuk.
- Zakładanie aparatu może powodować lekki dyskomfort, jednak jest całkowicie bezbolesne.
- Aparat ortodontyczny nosi się średnio około dwóch lat, jednak w zależności od sytuacji pacjenta, okres ten może się skrócić lub wydłużyć.
- Podczas noszenia aparatu, należy szczególną uwagę zwrócić na dokładną higienę jamy ustnej.
Podsumowanie
Dzięki dynamicznemu rozwojowi ortodoncji możemy dzisiaj wybrać aparaty w wersji estetycznej schowane od strony języka, aparaty bezligaturowe, tradycyjne aparaty ligaturowe lub aparaty estetyczne z wykorzystaniem np. porcelany. Dla osób, u których aparat stały jest niemożliwy do założenia lub nie chcą takiego nosić, przewidziane są również aparaty ruchome. To, jaki rodzaj aparatu wybierzemy, zależy przede wszystkim od naszych indywidualnych preferencji, zaleceń ortodonty oraz naszego budżetu.
